Οι καταθλιπτικές διαταραχές είναι διαταραχές της διάθεσης, οι οποίες αποτελούνται απο διαφορετικά είδη. Σε κάθε ένα από αυτά τα είδη, υπάρχουν διαφοροποιήσεις στη διάρκεια και στη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Υπάρχουν επίσης διαφορές στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν την κατάθλιψη, ανάλογα με την ηλικία τους.

 

Μερικά είδη κατάθλιψης είναι:

 

Διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη) – περιλαμβάνει εναλασσόμενες φάσεις της διάθεσης, οι οποίες αποτελούνται απο επεισόδια μανίας ή υπομανίας και  επεισόδια μείζονα κατάθλιψης. Συχνά, είναι χρόνιες και επαναλαμβανόμενες διαταραχές και ορισμένες φορές η εναλλαγή της διάθεσης είναι δραματική και γρήγορή.

 

Όταν ένα άτομο είναι σε μείζον καταθλιπτικό επείσοδιο, μπορεί να περάσει μέσα από μερικά ή ακόμη και μέσα από όλα τα συμπτώματα της καταθλιπτικής διαταραχής. Η μανιακή φάση, συχνά επηρεάζει τη σκέψη, την κρίση και την κοινωνική συμπεριφορά με τρόπους που προκαλούν σοβαρά προβλήματα. Για παράδειγμα, όταν ένα άτομο είναι σε μια μανιακή φάση μπορεί να εκτελέσει οποιαδήποτε μορφή απερισκεψίας και επικίνδυνης ενέργειας.

 

Μία άλλη εκδοχή της διπολική διαταραχής είναι η διπολική διαταραχή II (μορφή διπολικής διαταραχής Ι). Η διπολική διαταραχή II είναι ένας σύνδρομος κατά τον οποίο το προσβεβλημένο άτομο επαναλαμβάνει υπομανιακά επεισόδια. Αυτές οι καταστάσεις ευφορικής διάθεσης, δεν είναι τόσο ακραίες, όπως το πρώτο είδος της διπολικής διαταραχής και η διαφορά είναι στην ένταση και τη διάρκεια των επεισοδίων.

  Συμπτώματα καταθλιπτικού επεισοδίου:

• Μόνιμη θλίψη, άγχος, ευερεθιστότητα ή έλλειψη διάθεσης
• Συναισθήματα απόγνωσης ή απαισιοδοξίας
• Αισθήματα αναξιότητας, απελπισίας ή υπερβολικής ενοχής
• Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης σε χόμπι και δραστηριότητες που κάποτε ήταν ευχάριστα, συμπεριλαμβανομένου και της σεξουαλικής επαφής
• Κοινωνική απομόνωση – αποφεύγουν οικογένεια και φίλους
• Αϋπνία, πρώιμη αφύπνιση ή κοιμάμαι πάρα πολύ
• Μειωμένη όρεξη ή/και απώλεια βάρους ή υπερφαγία ή/και αύξηση του σωματικού βάρους
• Κόπωση, μειωμένη ενέργεια
• Κλάμα, ανησυχία
• Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας ή/και απόπειρες αυτοκτονίας
• Δυσκολία στη συγκέντρωση, στη μνήμη ή στη λήψη αποφάσεων
• Επίμονα σωματικά συμπτώματα που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία, όπως πονοκέφαλοι, πεπτικές διαταραχές ή/και χρόνιο πόνο.

  Συμπτώματα μανιακού επισοδίου:

• Ανεπαρκής ευερεθιστότητα ή θυμός
• Σοβαρή αϋπνία και μειωμένη ανάγκη για ύπνο
• Αυξημένη ταχύτητα λόγου
• Διαταραχή στις σκέψεις ή στην ομιλία
• Έντονα αυξημένη σεξουαλική επιθυμία
• Σημαντική αύξηση της ενέργειας
• Κακή κρίση
• Ακατάλληλη κοινωνική συμπεριφορά
• Διογκωμένη αυτοεκτίμηση ή αίσθημα μεγαλείου

 

Κατάθλιψη μετά τον τοκετό (επιλόχεια κατάθλιψη) – πολλές  γυναίκες βιώνουν παροδικά συναισθήματα θλίψης μετά τον τοκετό. Αυτά τα συναισθήματα εξασθενούν με το καιρό και συνήθως δεν απαιτείται θεραπεία. Σε ορισμένες γυναίκες, όμως, μετά τη γέννηση ξεδιπλώνεται η αληθινή κλινική κατάθλιψη με αισθήματα θλίψης που είναι πιο έντονα και διαρκή. Το πέρασμα του καταθλιπτικού επεισοδίου μετά τη γέννηση αυξάνει τον κίνδυνο υποτροπής της νόσου σε άλλη γεννήση ή σε άλλη χρονική στιγμή.

 

Υποτροπιάζουσα κατάθλιψη – χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατάθλιψης. Τα επεισόδια μερικές φορές προκαλούνται από στρεσογόνα γεγονότα της ζωής και εμφανίζεται περισσότερο στις γυναίκες παρά στους άντρες. Διακρίνεται σε ελαφρά, μέτρια, βαριά χωρίς ψυχωτικά συμπτώματα και βαριά με ψυχωτικά συμπτώματα. Η παρατεταμένη θεραπεία μετά το επεισόδιο σταθεροποιεί την κατάσταση και έχει προληπτικό χαρακτήρα.

 

Εποχιακή κατάθλιψη – είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για καταθλιπτικές περιόδους που συνδέονται με την αλλαγή της εποχής. Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα τι την προκαλεί, αλλά οι επιστήμονες αρχικά πίστευαν ότι η μειωμένη ηλιοφάνεια αυξάνει τα επίπεδα της μελατονίνης στον εγκέφαλο. Η μελατονίνη είναι ορμονικός ρυθμιστής της διάθεσης, που κανονικά απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι η έλλειψη ηλιακού φωτός διαταράσσει τους κιρκαδικούς ρυθμούς, οι οποίοι είναι ρυθμιστές του βιολογικού μας ρολογιού. Αυτή η θεωρεία έχει κάποια σημασία δεδομένου ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι η εποχιακή κατάθλιψη είναι συχνότερη σε μέρη όπου η ημέρα είναι μικρή. Συνήθως η αλλαγές στην διάθεσή ξεκινούν τέλη του φθινοπώρου και η βελτίωση αρχίζει στις αρχές της άνοιξης, όταν η ημέρα αρχίζει να αυξάνεται.

 

Μελαγχολική κατάθλιψη – συνδέεται με το είδος αντίληψης που έχει το άτομο για το κόσμο. Εστιάζεται σε θέματα απώλειας, ήττας, ανικανότητας, αποτυχίας κ.α.

Τα συμπτώματα είναι:

• Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης σε δραστηριότητες που κανονικά έδιναν χαρά
• Έλλειψη συναισθηματικής αντίδρασης σε ευχάριστες εμπειρίες
• Πρόωρο ξύπνήμα το πρωί
• Δυσθυμία -εντονότερη το πρωί
• Απώλεια της όρεξης και μείωση του βάρους
• Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση
• Έντονη απώλεια της λίμπιντο
• Αισθήματα ενοχής

 

Άτυπη κατάθλιψη – δέν είναι καθόλου σπάνια και συνήθως αρχίζει κατα την εφηβεία με ένα παράξενο και ιδιόρρυθμο τρόπο. Επηρεάζει πιο πολύ τις γυναίκες παρά τους άντρες.

Τα συμπτώματα είναι:

• Κακή διάθεση, ειδικά τις βραδυνές ώρες
• Αυξημένη διάρκεια ύπνου
• Αύξηση της όρεξης και του βάρους
• Αίσθημα βάρους στα άκρα -χέρια ή πόδια
• Αυξημένη ευαισθησία στην απόρριψη των διαπροσωπικών σχέσεων

 

Ψυχωτική κατάθλιψη – κατάθλιψη με ψυχωτικά συμπτώματα. Δηλαδή συμπτώματα καταθλιπτικού επεισοδίου + παραισθήσεις, αυταπάτες. Συχνά, συνδέονται με αίσθημα ενοχής, νιώθει ότι είναι κακός άνθρωπος και πρέπει να τιμωρηθεί. Σημαντικό ρόλο στην προέλευση της είναι οι άσχημες εμπειρίες της ζωής του ατόμου, όπως απώλειες (χωρισμός, αποχωρισμός, θάνατος κ.α) κατα τις οποίες το άτομο νιώθει ενοχές και θυμό και καθιστάται ευάλωτο στο να προσαρμοστεί στη μετέπειτα πορεία του. Επίσης, άτομα με οικογενειακό ιστορικό, είναι πιθανότερο να νοσήσουν.

Τα συμπτώματα είναι:

• αδυναμία συγκέντρωσης, μνήμης και αναποφασιστικότητα
• ευχές θανάτου που μπορεί να οδηγήσουν σε απόπειρες αυτοκτονίας
• προβλήματα στον ύπνο,στην όρεξή για φαγητό και στο σεξουαλικό ενδιαφέρον
• έλλειψη ευχαρίστησης και έντονη κόπωση
• απομόνωση από τον κόσμο
• παραμέληση εαυτού

 

Διαταραχή προσαρμογής – εμφανίζεται συχνά σε περιόδους της ζωής, που είμαστε πιο ευάλωτοι, πχ όταν φεύγουμε από τους γονείς μας, όταν πάμε για σπουδές ή όταν είμαστε στο τέλος της καριέρας μας. Η ηλικία επίσης παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Όταν παράδειγμα σε απολύσουν απ’τη δουλειά, στην ηλικία των 30 δεν θα σου δημιουργήσει τόσο στρές όσο να το πάθεις αυτό στα 50. Στα 50 δεν έχεις την δύναμη να αρχίσεις απ’το μηδέν. Μερικοί άνθρωποι εκνευρίζονται στην προσαρμογή κάποιας αλλαγής, η οποία τους προκαλεί έντονο στρές.

Η διαταραχή προσαρμογής ταξινομείται σύμφωνα με τα κύρια συμπτώματα:

• διαταραχή προσαρμογής με καταθλιπτική συμπτώματα
• διαταραχή προσαρμογής με άγχος
• διαταραχή προσαρμογής στο συναίσθημα και στη συμπεριφορά

 

Αγχώδης κατάθλιψη – είναι η κατάθλιψη που συνυπάρχει με έντονο άγχος ή με πανικό. Χαρακτηρίζεται από έντονη υπερκινητικότητα και αυπνία.

 

Δυσθυμία – πρόκειται για συμπτώματα μέτριας έντασης αλλά μεγάλης χρονικής διάρκειας, γενικά διαρκεί τουλάχιστον δύο χρόνια και μερικές φορές μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από πέντε. Χαρακτηρίζεται από μόνιμη και απαισιόδοξη στάση για τη ζωή, που δεν επιτρέπει στο άτομο να λειτουργήσει πλήρως και να αισθάνεται καλά. Μερικές φορές, τα άτομα με δυσθυμία αντιμετωπίζουν και μείζονα κατάθλιψη.

Δώρα Παναγιώτου 

Κλινική ψυχολόγος