Υπάρχουν πολλές θεωρείες και μελέτες γύρω απο τις αιτίες προέλευσης της καταθλιπτικής διαταραχής. Ορισμένοι τύποι κατάθλιψης μπορούν να κληρονομηθούν απο την οικογένεια και οι άνθρωποι να είναι βιολογικά πιο ευάλωτοι σε αυτήν, όπως συμβαίνει στη διπολική διαταραχή. Μπορεί όμως να εμφανιστεί και σε άτομα χωρίς κανένα προηγούμενο οικογενειακό ιστορικό και τα συμπτώματα να δημιουργηθούν κάτω απο ορισμένες στρεσογόνες καταστάσεις.
Τα εξωτερικά συμβάντα συχνά μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνιση της, όπως σοβαρή απώλεια, χρόνιες ασθένειες, προβληματική/ δύσκολη σχέση, οικονομικά προβλήματα ή κάποια ανεπιθύμητη αλλαγή στον τρόπο ζωής, μπορούν να προκαλέσουν ένα καταθλιπτικό επεισόδιο. Οι στρεσογόνοι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της κατάθλιψης, μερικές φορές επηρεάζουν κάποια άτομα περισσότερο από άλλα – οι πιό ευάλωτοι ανθρώποι και οι ανθρώποι που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, έχουν υψηλότερα επίπεδα κατάθλιψης.
Έρευνες αποδεικνυουν οτι διάφορες διαταραχές του νευρικού συστήματος φαίνεται να σχετίζονται με την αφθονία ή την έλλειψη ορισμένων νευροδιαβιβαστών σε ορισμένα τμήματα του εγκεφάλου. Όπως για παράδειγμα, η έλλειψη ντοπαμίνης στον εγκέφαλο προκαλεί τη νόσο Πάρκινσον και η νόσος Αλτσχάιμερ συνδέεται με χαμηλά επίπεδα ακετυλοχολίνης στον εγκέφαλο, έτσι και στα καταθληπτικά άτομα η παρουσία της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου, μπορεί να είναι χαμηλότερη.
Σύμφωνα με τους, Peczynski και Greenberg (1987) η κατάθλιψη αντιπροσωπεύει την ανικανότητα του ατόμου να σταματήσει να επικεντρώνεται στον εαυτό του. Ο Nezu (1977) θεωρεί ότι το καταθλιπτικό άτομο δεν είναι αρκετά έξυπνο για να διευθετήσει τα προσωπικά του προβλήματα. Κάποιες άλλες αναφορές, περικλείονται γύρω απο την έλλειψη δεξιοτήτων, που βοηθούν το άτομο, να βελτιώσει την κατάστασή του. Έτσι, γίνονται καταθλιπτικοί αποδίδοντας πολύ μεγάλη σημασία στον αρνητισμό, μή μπορώντας να στηρίξουν τον εαυτό τους.
Η έλλειψη δεξιοτήτων που συχνά είναι ελλειπές στα καταθλιπτικά άτομα είναι:
- Η ικανότητα να βλέπουν εναλλακτικές λύσεις
- Η δυνατότητα να αναπτύξουν λεπτομερή σχέδια για την επίτευξη του τελικού στόχου
- Η ικανότητα να λαμβάνουν αποφάσεις
Η αίσθηση αυτο-ελέγχου είναι απαραίτητη και στις τρεις ικανότητες. Η συγκεκριμένη προσέγγιση της κατάθλιψης, εστιάζεται στην απαισιόδοξη στάση και τονίζει τη σημασία των δεξιοτήτων και γνωστικών τεχνικών, που βελτιώνουν τις μεθόδους και τα μέσα αυτο-ελέγχου και αισιοδοξίας του ατόμου.
Αυτές είναι θεωρίες που μας δίνουν ιδέες για το πώς εξελίσσεται η κατάθλιψη. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κάθε θεωρητικός πιστεύει σε διαφορετική εξήγησή για το λόγο προέλευσης της, αλλά σχεδόν πάντα η κατάθλιψη οφείλεται σε σύνθετους λόγους. Για παράδειγμα η γενετική προδιάθεση για κατάθλιψη, παράλληλα αυξάνεται αν η οικογένεια του ατόμου υιοθετούσε απαισιόδοξη στάση απέναντί του. Οι προαναφερόμενοι παράγοντες, σε συνδυασμό με άλλα συσσωρευμένα προβλήματα, μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά κοινωνικά προβλήματα και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Δώρα Παναγιώτου
Κλινική Ψυχολόγος