Η σχέση και το συναισθηματικό δέσιμο ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί ξεκινά από τη σύλληψη της μητέρας. Ένα παιδί το οποίο εγκαταλειπεται μετά τη γέννηση του βιώνει τόσο σκληρά το χωρισμό από τη μητέρα που συχνά συγκρίνεται με την καταστροφή, το θάνατο.
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι τα νεογέννητα γνωρίζουν το πρόσωπο της μητέρας τους, το οποίο δεν είχαν δεί ποτέ στο παρελθόν. Το παιδί γνωρίζει τον ήχο της καρδιάς της μητέρας και τη φωνή της. Η ρήξη της σχέσης μεταξύ του μωρού και της μητέρας οδηγεί σε αίσθημα απώλειας, εγκατάλειψης, δυσπιστίας, άγχους, κατάθλιψης, όπως επίσης συναισθηματικά και συμπεριφορικά προβλήματα, δυσκολίες στις σχέσεις κ.α.
Η απότομη διακοπή της σχέσης μεταξύ της μητέρας και του νεογνού, εξετάστηκε από τον Dr. René Spitz, ο οποίος περιέγραψε το «σύνδρομο της νοσηλείας» σε νοσοκομεία και σπίτια, με παιδιά χωρίς γονείς. Ο ίδιος, συνδέει την διακοπή αυτής της σχέσης με ανακλιτική κατάθλιψη, μία συναισθηματική διαταραχή που εκδηλώνεται με άρνηση για δράση και απάθεια για τα συμβάντα.
Η διακοπή του δεσμού μεταξύ της μητέρας και του νεογνού μετά τη δημιουργία συναισθηματικής σύνδεσης μεταξύ τους οδηγεί σε καταστροφικές συνέπειες στους πρώτους μήνες -αρνούνται την επαφή, έχουν αϋπνία, χάνουν βάρος, είναι επιρρεπείς σε ασθένειες κ.α. Η κατάθλιψη μπορεί να σταματήσει μόνο αν η μητέρα επιστρέψει.
Ο σύνδρομος της «νοσηλείας» είναι χαρακτηριστικός για τους 18 πρώτους μήνες μετά το χωρισμό απο τη μητέρα. Τα παιδιά μένουν πίσω στη φυσική, πνευματική, κοινωνική και γλωσσική τους ανάπτυξη. Το γεγονός ότι τα παιδιά δεν θυμούνται τι συνέβη σε αυτά, δεν διαγράφονται οι συνέπειες της εμπειρίας. Έχουν ακόμη και σε μεγαλύτερες ηλικίες θυμό, ενοχή, ντροπή. Μερικές φορές το συναισθήμα της απώλειας μπορεί να οδηγήσουν σε σκέψεις αυτοκτονίας.
Οι έρευνες του Renaldo Maduro έδειξαν ότι η πρώιμη απώλεια της μητέρας εμποδίζει την ανάπτυξη της αίσθησης της βασικής εμπιστοσύνης. Ο φόβος της εγκατάλειψης είναι ένας από τους μεγαλύτερους φόβους των παιδιών, ακόμη και σε παιδιά που μεγάλωσαν με τους βιολογικούς τους γονείς. Ο εγκαταλελειμένος φέρει το τραύμα της εγκατάλειψης για όλη του τη ζωή και την μεταφέρει σε κάθε μία από τις μελλοντικές του επικοινωνίες. Επίσης, επηρεάζει την αυτοεκτίμησή τους.
Χρειάζονται βοήθεια για να καταλάβουν τα συναισθήματά που νιώθουν, όπως ενοχή, θυμό, φόβο για επανάλειψη της εγκατάλειψης και φόβο απόρριψης. Είναι ανάγκη να λάβουν βοήθεια για να μπορέσουν να αποκτήσουν εμπιστοσύνη και να καταλάβουν ότι μπορούν να εμπιστευτούν, ότι δεν είναι “επικίνδυνο” να συνδεθούν με άλλα άτομα.
Συχνά, τα εγκαταλελειμμένα παιδιά δημιουργούν το δικό τους “ψεύτικο Εγώ” ως προφύλαξη έναντι της απόρριψης. Έτσι, αν κάποιος τα απορρίψει να μην είναι τρομακτικό, γιατί δεν είναι αυτά. Αλλά αυτό το “ψεύτικο Εγώ” τα εμποδίζει να είναι ο εαυτός τους.
Δώρα Παναγιώτου
Κλινική Ψυχολόγος