Η ελλειμματική προσοχή/υπερκινητικότητα είναι από τις πιο συχνές διαταραχές της παιδικής ηλικίας. Συνήθως εμφανίζεται στην ηλικία των 6-7, επηρεάζοντας το 3 έως 7% των παιδιών. Μερικά συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν πριν την ηλικία των 5. Εάν δεν λάβουν την αναγκαία θεραπεία, η ασθένεια γίνεται χειρότερη κατά την εφηβεία και στην ενήλικη ζωή, παραμορφώνοντας την ανάπτυξη της προσωπικότητας και την κοινωνική τους λειτουργία.

  Εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο πάσχουν απο “ΔΕΠΥ.” Τα καλά νέα είναι ότι είναι εύκολα θεραπεύσιμη ασθένεια. Η έγκαιρη ανίχνευση και οι  κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις για τους επαγγελματίες (ψυχολόγους, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές,..) επιτρέπουν στα παιδιά να είναι ευτυχισμένα και να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες τους.

 

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

  Συμπτώματα απροσεξίας και υπερκινητικότητας – παρορμητικότητας είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του παιδιού με «ΔΕΠΥ». Ωστόσο, μπορείτε να αποφασίσετε εάν η ανησυχία σας είναι δικαιολογημένη απο τα ακόλουθα σημεία:

• Λαμβάνετε παρατηρήσεις από πολλούς ανθρώπους (καθηγητές, προπονητές, νοσηλευτές, άλλους γονείς) ότι το παιδί σας είναι πάρα πολύ άτακτο και εμποδίζεται η επικοινωνία και η προσαρμογή του στο κοινωνικό περιβάλλον.
• Λόγω της υψηλής δραστηριότητας του, το παιδί ενοχλεί άλλους και μερικές φορές προκαλεί τραυματισμούς.
• Η υπερβολική δραστηριότητα του παιδιού δεν οφείλεται σε πρόσφατα οικογενειακά προβλήματα ή απο κάποια αλλαγή στην καθημερινότητα του.

 Γενικά, τα συμπτώματα της διαταραχής ελληματικής προσοχής/υπερκινητικότητας είναι:

• Διαταραχή προσοχής Το παιδί συχνά κάνει λάθη απροσεξίας στο σχολείο, δύσκολα μπορεί να συγκεντρωθεί στη τάξη ή κατά τη διάρκεια κάποιου παιχνιδιου. Μοιάζει σαν να μην ακούει όταν του μιλάς και συχνά του είναι δύσκολο να οργανωθεί σε οδηγίες και δραστηριότητες. Συχνά, ξεχνάει και χάνει αντικείμενα.
• Υπερκινητικότητα Tο παιδί δυσκολεύεται να παραμείνει καθιστό σε μια καρέκλα, συχνά μετακινείται, υψώνεται από το κάθισμά του, τρέχει πέρα δώθε, σκαρφαλώνει, δημιουργεί φασαρία στο παιχνίδι κλπ.
• Παρορμητικότητα Δεν ακούνε πλήρως τις ερωτήσεις και βιάζονται να δώσουν απαντήσεις, είναι πολύ ομιλητικοί, με δυσκολία περιμένουν τη σειρά τους, παρεμβαίνουν σε συνομιλίες, κ.α.

  Συνήθως οι γονείς πρίν τα 6 χρόνια του παιδιού δύσκολα μπορούν να αναγνωρίσουν το πρόβλημα. Όταν το παιδί αρχίζει το σχολείο είναι πιο πιθανό να το καταλάβει ο γονιός, μετά από συνεχείς αποτυχίες στις σχολικές επιδόσεις και δραστηριότητες. Ωστόσο, οι αποτυχίες δεν είναι το αποτέλεσμα της χαμηλής τους νοημοσύνης, αλλά από την αδυναμία τους να συγκεντρωθούν. Δυστυχώς, πολλά από αυτά τα παιδιά επαναλαμβάνουν μια σχολική χρονιά ή αποστέλλονται εσφαλμένα για εξειδικευμένη εκπαίδευση σε ειδικό σχολείο.

Όταν δεν παρέχεται η σωστή βοήθεια

  Στα παιδιά με «ΔΕΠΥ» που δεν τους παρέχεται βοήθεια απο κάποιο ειδικό, συχνά βρίσκονται αντιμέτωποι με την απόρριψη απο συνομηλίκους τους, ακόμη και απο συγγενείς τους λόγω προβλημάτων συμπεριφοράς. Ως ενήλικες χαρακτηρίζονται από έλλειψη ψυχραιμίας και είναι το αίτιο πολλών συγκρούσεων. Σε οικογένειες με υπερκινητικά παιδιά οι δυσκολίες που συνδέονται με τη συμπεριφορά τους, μπορούν να οδηγήσουν σε οικογενειακές συγκρούσεις και συχνά διαζύγια, λόγω του ότι οι γονείς  στη προσπάθεια τους να βοηθήσουν βρίσκουν πολλές δυσκολίες και αποτυχία στην αντιμετώπιση με αποτέλεσμα και οι ίδιοι να γίνουν πιο νευρικοί.

 

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

  Η διάγνωση του συνδρόμου υπερκινητικότητας και ελλειμματικής προσοχής δεν είναι πάντα εύκολη και απαιτεί μεγάλη επαγγελματική εμπειρία. Η κύρια δυσκολία είναι στο να γίνει διάκριση μεταξύ υπερκινητικότητας ώς νόσος, απο τις εκδηλώσεις ενός άτακτου παιδιού, λόγω ελλειπών πληροφοριών σχετικά με το παιδί.

   Η διάγνωση πραγματοποιείται από την αξιολόγηση της συμπεριφοράς του παιδιού, τη φυσική του κατάσταση, εξέταση των πληροφοριών από δασκάλους και γονείς, εξέταση πληροφοριών για συνοδά νοσήματα και η έρευνα για τυχών άλλων ιατρικών προβλημάτων που μπορεί να μιμούνται την υπερκινητικότητα /διαταραχή ελλειμματικής προσοχής (προβλήματα με την ακοή, την όραση, αναιμία, αλλεργία, διατροφικά προβλήματα, άλλες διαταραχές της ανάπτυξης, κλπ.) Συχνά, τα παιδιά με σύνδρομο «ΔΕΠΥ» παρουσιάζουν και άλλα συμπτώματα από άλλες ψυχικές διαταραχές.

 

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

  Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η συμπεριφορά που σχετίζεται με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, είναι σοβαρός κίνδυνος για την σωστή ανάπτυξη του παιδιού και αυτός είναι ο λόγος που η έγκαιρη και κατάλληλη θεραπεία είναι αναγκαία. Η θεραπεία πραγματοποιείται από μια ευρεία ομάδα επαγγελματιών, με ένα ατομικό σχέδιο, για την συγκεκριμένη περίπτωση.

  Η θεραπεία περιλαμβάνει γονική εκπαίδευση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων συμπεριφοράς του παιδιού, εκπαίδευση του παιδιού στη μάθηση, συγκέντρωση και επίδειξη κοινωνικών και ατομικών δεξιοτήτων, καθώς επίσης και ατομική θεραπεία με το παιδί. Ο στόχος είναι να αποκτήσει έλεγχο το παιδί, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής του.

Συμβουλές για γονείς:

  Εάν το παιδί σας είναι υπερκινητικά προσπαθήστε να ακολουθήσετε αυτούς τους κανόνες:

1. Εάν είναι δυνατόν, συγκρατήστε την ψυχραιμία σας απέναντι στο παιδί και μην ξεσπάσετε πάνω του. Να θυμάστε ότι πολύ συχνά τα παιδιά δεν συνειδητοποιούν ότι οι ενέργειές τους δεν είναι καλές. Με αυστηρό, αλλά όχι επιθετικό τρόπο και με κατανόηση μπορείτε να του εξηγήσετε γιατί η συμπεριφορά του είναι λάθος.
2. Μην απαιτείται απο το παιδί να τελειώσει πράγματα που δεν είναι σε θέση να εκτελέσει. Η αυστηρή ανατροφή μπορεί να έχει πολύ πιο αρνητικές επιπτώσεις από ότι θα περίμενε κανείς.
3. Ταυτόχρονα, μην πάτε στο άλλο άκρο – να «νταντεύεται» συχεχώς το παιδί και να του συμπεριφέρεστε λές και είναι άρρωστο.  Πρέπει να μάθει να αντιμετωπίζει μόνος του τις καταστάσεις και να νιώθει ότι έχει τον έλεγχο, δεν είναι ανίκανο. Πρέπει να έχετε όρια απέναντι στο παιδί.
4. Αν νομίζετε ότι το παιδί σας είναι πολύ ανοργάνωτο, διαχωρίστε του την ημέρα με ώρες και συγκεκριμένες εργασίες που πρέπει να τελειώσει. Σχεδιάστε ένα λουλούδι με φωτεινά χρώματα, όπου το καθένα έχει μια συγκεκριμένη εργασία. Μπορείτε επίσης, να σχεδιάσετε ένα τρένο με πολύχρωμα βαγόνια. Στη συνέχεια παρακολουθείτε τις εργασίες που πρέπει να πληρούνται.
5. Αποφύγετε τη σύγκριση με τους συμμαθητές του. Όχι μόνο δε θα βοηθήσει, αλλά η εμπιστοσύνη του απέναντι σας θα μειωθεί. Ο βασικός κανόνας είναι όταν το παιδί δεν συμπεριφέρεται καλά, να επικρίνεται για την πράξη και όχι για την προσωπικότητά του. Αμέσως μετά την πράξη πρέπει να ακολουθήσει τιμωρία ή ανταμοιβή, αλλιώς το παιδί δεν θα είναι σε θέση να αποδεχτεί τις συνέπειες.
6. Δοκιμάστε με το παιδί σας να εξασκηθείτε σε διάφορους μεθόδους χαλάρωσης, ειδικά πριν από τον ύπνο.
7. Τα υπερκινητικά παιδί χάνουν την αίσθηση της ταχύτητας και του χρόνου. Ως εκ τούτου, όσον αφορά την αντιμετώπιση προς αυτό προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε πιο συχνά τους όρους “γρήγορα”, “με την ησυχία σου.” Δώστε του να καταλάβει σε ποιές περιπτώσεις πρέπει να βιάζεται ή και το αντίθετο.
8. Μην αφήνετε το παιδί σας να σπαταλάει υπερβολικές ώρες στο διάβασμα και σε εργασίες, γιατί αυτό με τη σειρά του μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα, άγχος και ευερεθιστότητα.
9. Βρείτε λύσεις να σπαταλούν την ενέργειά τους εποικοδομητικά – όπως ασκήσεις γυμναστικής ή αθλητικές δραστηριότητες, μεγάλες βόλτες στο πάρκο, κλπ.
10. Προσπαθήστε να βρείτε ένα κατάλληλο συναρπαστικό χόμπι για το παιδί σας. Θα εκπλαγείτε με την θετική αλλαγή όταν βρεί αγαπημένο χόμπι.

Δώρα Παναγιώτου – Κλινική Ψυχολόγος